Hitâbe, nutuk, konuşma, vâz. Cumâ namazlarından evvel, bayram namazlarından sonra hatîbin (imâmın) minber denilen yüksekçe yerde cemâate karşı okuduğu Allahü teâlâya hamd,
Resûlullah’a salât ve selâm ve mü’minlere nasihat ve duâdan ibâret bir ibâdet. İbâdet, emirleri yapmak demektir. Kur’ân-ı kerîmi ve hutbeyi okumak ibâdettir. (Seyyid
Abdülhakîm Efendi)
Cumâ ve bayramda hutbeyi kısa okumak sünnettir. (Tahtâvî)
Hutbede dört büyük halîfenin (hazret-i Ebû Bekr, Ömer, Osman, Ali (radıyallahü anhüm) adını yüksek sesle söylemek Ehl-i sünnet olmanın alâmetidir (işâretidir). (Ahmed Fârûkî)
Hutbe okunurken yer değiştirmek, yanındakilere sıkıntı vermek haramdır. (İbn-i Âbidîn)
Hazret-i Ömer’in bir hutbesi şöyledir: Ey insanlar! Kur’ân-ı kerîmi öğreniniz. O’nunla amel ediniz (emir ve yasaklarına uyunuz).
(İbn-i Abdi Rabbih) Ömer bin Abdülazîz’in ilk hutbesi: Ey insanlar!İçinizi (kalbinizi) düzeltiniz ki, dışınız da (işleriniz de) düzelsin. Âhiretinizi iyi yapın ki, dünyânız da iyi olsun. (İbn-i Abdi Rabbih)
Kudüs’ün fethinde büyük âlim İbn-i Zekî’nin hutbesi şöyledir: Ey cemâat!Allahü teâlânın dînine yardım ediniz. Bu yoldaki hizmeti fırsat biliniz. Şunu iyi biliniz ki, işler netîcelerine göre kıymet kazanır. Allahü teâlâ, emirlerine ve yasaklarına uyma husûsunda bize ve size yardım eylesin. Allahü teâlâ size yardım ederse sizi kim yenebilir. Eğer size yardım etmez, yalnız bırakırsa, size yardıma kimin gücü yetebilir? (İbn-i
Receb)
