Şüphesiz ki maddi temizliğin ölçütü ve temizlenme yolları toplumların kültür ve gelenekleriyle, şart ve imkanlarıyla sıkı sıkıya bağlantılıdır. Bu sebeple de İslam dini, hem temizliğin gereklilik ve önemini sıklıkla vurgulayarak bu konudaki ana fikri canlı tutmaya, hem de hitap ettiği toplumların temizlik kültür ve usullerini imkanları ölçüsünde daha iyiye doğru geliştirmeye önem vermiştir. Böyle olduğu için de İslam toplumlarında temizlik ana fikri, İslam kültürünün asli unsurlarından birini teşkil etmiştir. Suyun İslam medeniyetinde ayrı bir önem kazanmasının bir sebebi de bu olmalıdır. Öte yandan suyun temizliği ve su ile temizlenme başta olmak üzere temizlik araç ve gereçlerinin toplumların şart ve imkanları, pozitif bilimlerin bu konudaki katkısı nisbetinde giderek değiştiği ve iyileştiği de açıktır. Bu sebeple fıkıh kitaplarında çevre ve beden temizliği konusunda yer alan çeşitli kıstas ve usuller bir yönüyle İslam alimlerinin temizlik konusuna verdiği önemi, onların bu gayeyi gerçekleştirmeye matuf çabalarını, bir yönüyle de içinde bulunulan şart ve imkanlara bağlılığı yansıtır.
Temizlik İslam’ın çok önem verdiği dini bir vecibe ve sağlıklı yaşamanın önemli bir şartı olmasının yanı sıra insan olmanın onur ve şerefinin de gerektirdiği tabii bir durumdur.
Fıkhi bir terim olarak taharet (temizlik), hem maddi pislikten ve kirlerden hem de hükmi kirlilik halinden (hades) temizlenmeyi kapsar. Bu sebeple hükmi temizlik aynı zamanda maddi temizliği de içine alır. Diğer bir ifadeyle, ferdin bedenini ve çevresini maddi kirlerden temizlemesi, hükmi temizlik için genelde ön şart durumundadır. Maddi temizliğin tabii usulü su ile temizliktir. Bu yüzden fıkıh kitaplarında suyun kendisinin temiz olması ve temizlikte kullanılması konusu üzerinde öncelikle ve önemle durulur.
Suyun bulunmadığı veya temizleyici nitelikte olmadığı durumlarda diğer temizleme araç ve usullerine başvurulur. Öte yandan temizliğin gerektiği şekilde yapılabilmesi için hükmi kirlilik hallerinin yanı sıra dinen kir ve pis (necis) sayılan şeylerin ve bunların temizlenme usullerinin de bilinmesi gerekir. Bu çerçevedeki bilgilerin bir kısmı bilimsel araştırma, tahlil ve deneyimi gerektirse de önemli bir kısmı bizzat fertler tarafından bilinip uygulanabilecek durumdadır. Bu sebeple de maddi ve hükmi temizlikle ilgili temel bilgiler ve pratik çözüm yolları ferdi mükellefiyet kapsamındaki ilmihal bilgileri arasında yer almıştır.
