Namazın vaciplerinden herhangi birinin terkedilmesi namazı bozmaz. Namazın vaciplerinden biri sehven terkedilmişse sehiv secdesi yapılması, eğer kasten terkedilmişse namazın iade edilmesi yani yeniden kılınması gerekir.
Hanefiler’deki vacip kavramı, diğer mezheplerde bulunmadığı için burada Hanefiler’in terminolojisine göre belirtilen vaciplerin bir kısmı, öteki mezheplerde farz sayılırken, bir kısmı sünnet sayılmaktadır. Farz olan bir şey terkedildiği zaman namaz fasid (geçersiz) olur. Namazın vaciplerinden biri bilerek terkedildiği zaman namazı yeniden kılmak (iade), bilmeyerek (sehven) terkedildiği zaman ise sehiv secdesi yapmak lazım gelir. Sehiv secdesi yapılmadığı zaman ise, eksikliğin verdiği kerahete rağmen namaz borcu düşmüş olur.
Namazın vacipleri şunlardır:
1. Namaza “Allahüekber” sözüyle başlamak. Bu, çoğunluğa göre farzdır.
2. Nafile ve vacip namazların her rek‘atında, farz namazların ilk iki rek’atında Fatiha suresini okumak. Bu, çoğunluğa göre farzdır.
3. Farz namazların ilk iki rek‘atında, vacip ve nafile namazların her rek‘atında Fatiha’dan sonra, Kur’an’dan kısa bir sure veya buna denk düşecek bir veya birkaç ayet okumak (zamm-ı sure), Fatiha’ya bir küçük sure veya en küçük sureye denk üç kısa ayet ya da üç kısa ayete denk bir uzun ayet eklemek vaciptir (En küçük sure Kevser suresi [İnna a‘taynake’l-kevser] ve en kısa ayet “sümme nazar” ayetidir). Fatiha’dan sonra bir sure daha okumak çoğunluğa göre sünnettir.
4. Farz olan kıraati ilk iki rek‘atta yerine getirmek.
5. Fatiha’yı, eklenecek sureden önce okumak.
6. Tek başına namaz kılarken öğle ve ikindi namazları ile gündüz kılınan nafile namazlarda gizli okumak (kıraat-i hafi yapmak). Gizli okumanın ölçüsü, sadece kendisinin duyabileceği kadar kısık bir sesle okumaktır. Sabah, akşam ve yatsı namazları ile gece kılacağı nafile namazlarda kişi serbesttir; isterse sesli (cehri), isterse hafi (alçak sesle) okuyabilir.
7. Cemaatle kılınan namazda imam, sabah namazı ile akşam ve yatsı namazlarının ilk iki rek‘atında sesli okumalıdır. Cuma namazında, bayram namazlarında, cemaatle kılınan teravih namazında, teravihten sonra cemaatle kılınan vitir namazında da imam kıraati yüksek sesle yapar.
İmam, öğle ve ikindi namazlarının bütün rek‘atlarında, akşam namazının üçüncü ve yatsı namazının son iki rek‘atında kıraati hafi yapar.
8. Secdede alın ile birlikte burnu da yere koymak.
9. Üç ve dört rek‘atlı namazlarda ikinci rek‘atın sonunda oturmak (ka‘de-i ula = ilk oturuş).
10. Namazların gerek ilk, gerekse son oturuşunda teşehhütte bulunmak, yani Tahiyyat’ı okumak.
11. Namazın sonunda sağ ve sol tarafa selam vermek (“es-Selamü aleyküm ve rahmetullah” cümlesinin “es-Selam” kısmını söylemek vacip, “aleyküm ve rahmetullah” kısmını söylemek ise sünnettir).
12. Farz olan fiillerin sırasına riayet etmek (kıyamdan sonra rükua gitmek, iki secdeyi peş peşe yapmak gibi).
13. Farz olan fiili geciktirmemek. Mesela, birinci oturuşta Tahiyyat’ı okuduktan sonra, “Allahümme salli ala Muhammed” diyecek kadar bir süre bekledikten sonra üçüncü rek‘ata kalkılacak olursa farz geciktirilmiş sayılır ve sehiv secdesi gerekir.
14. Vitir namazında Kunut duası okumak Ebu Hanife’ye göre vacip, İmameyn’e (Ebu Yusuf ve İmam Muhammed) göre sünnettir.
15. Ramazan ve kurban bayramı namazlarının her iki rek‘atında ilave (zait) üçer tekbir almak (bayram namazının ikinci rek‘atında rükua giderken tekbir almak da vaciptir. İkinci rek‘atta getirilen ilave tekbirler rükudan hemen önce olduğu için bu rek‘atta rükua giderken alınan tekbir de vacip sayılmıştır).
16. Sehiv secdesi yapılmasını gerektiren bir fiilde bulunulmuşsa sehiv secdesi yapmak. Sehiv secdesinden sonra selam vermek de vaciptir.
17. Ta‘dil-i erkana riayet etmek Ebu Yusuf’a göre farz, Ebu Hanife ve Muhammed’e göre vaciptir.
18. Namazdayken secde ayeti okunmuşsa tilavet secdesi yapmak (bk. Tilavet Secdesi).
